Catherine Gouffau combineert kunst, zorg en welzijn in haar werk als afdelingsverantwoordelijke in Woon- en Zorghuis Clos Bizet. In dit interview vertelt ze over haar passie voor creatieve therapie, haar bijzondere projecten en haar visie op ouder worden. Maak kennis met een vrouw die kunst en leven op unieke wijze met elkaar verbindt.
Catherine, hopelijk loopt alles op wieltjes in Clos Bizet. Hoe lang werk je eigenlijk al in de zorg?
In 2017 ben ik als creatief therapeute begonnen met het project “From Age2Art” in een woonzorgcentrum in Anderlecht. Daarvoor werkte ik als projectcoördinator in de artistieke, socio-culturele en sociale sector. Sinds 2001 ben ik ook betrokken bij PART123, een vzw die werkt op de snijlijn van kunsten en welzijn.
Dat is al een hele tijd, dus. Waar woon je?
Na heel wat omzwervingen heb ik bijna 30 jaar geleden mijn koffers neergezet in Molenbeek. Dat voelt echt als thuis. Ik woon op drie metrohaltes van het centrum van Brussel en drie bushaltes van het prachtige Scheutbos.
Wat heb je gestudeerd?
Aan de basis kunst- en cultuurwetenschappen. Later ben ik verder gegaan met opleidingen in psychotherapie, dramatherapie, creatieve therapie en diverse vormen van lichaamswerk.
Welke functie heb je in Clos Bizet?
Ik werk er als creatief therapeute en coördinator van het project “From Age2Art.” Ik bouw samenwerkingsverbanden op en zorg ervoor dat kunst een centrale plaats inneemt. Daarnaast ben ik referentiepersoon voor relaties, intimiteit en seksualiteit (RIS). Ik geef vormingen aan het personeel en werk momenteel aan een queer filmproject. Het doel is altijd om maximaal naar buiten te komen met de bewoners en dat de buurt bij ons over de vloer komt.
Waarom “From Age2Art”?
Dit concept bracht me naar de zorgsector. Toen ik op zoek was naar een woonzorgcentrum voor mijn moeder, zag ik deze woorden op een website. Het huis bleek uiteindelijk wat verouderd, maar ik kreeg carte blanche om het project verder uit te bouwen. Dat huis werd overgenomen door Clos Bizet, waarna ik de kans kreeg om het project verder te verdiepen en uit te breiden, mede dankzij de steun van directrice Tamara Bataire. Nu is er in Clos Bizet o.a. een artiestenflat ter beschikking, en zelfs een atelier voor monumentale sculptuur waar gelast kan worden.
Wat is creatieve therapie?
Creatieve therapie omvat alle therapieën die kunst als medium gebruiken, zoals beeldende therapie, dans, dramatherapie, muziektherapie, enzovoort. In tegenstelling tot praattherapie is creatieve therapie erg handelingsgericht. Maar in Clos Bizet gaat kunst verder dan alleen therapie; het hoeft niet altijd een therapeutisch doel te hebben. Het mag gewoon plezier en vrijheid bieden, zonder dat het ergens voor hoeft te dienen.
Op welke manier is kunst een meerwaarde in de zorg?
Kunst zorgt ervoor dat mensen zich beter voelen, zichzelf ontdekken en vaak versteld staan van hun eigen kunnen. Sommigen hebben affiniteit met beweging, anderen met vormgeving. Samen experimenteren, creëren en schoonheid ervaren zorgt voor verbinding. Het is ook een manier om mensen samen te brengen, over generaties en culturen heen. Kunstprojecten bieden bovendien een unieke ervaring voor zowel bewoners als kunstenaars. In een woon- en zorghuis als Clos Bizet kunnen kunstenaars uit hun comfortzone treden. Een mooi voorbeeld is het werk van muzikante Sara Salverius, die na gesprekken met bewoners meerdere prachtige muziekstukken schreef.
Welke activiteiten in Clos Bizet vind je het leukst?
Ik hou van activiteiten die deel uitmaken van een groter geheel. Vorig jaar werkten we bijvoorbeeld samen met de Franse artiest Jean-Yves Bourgain aan een slamatelier, waarvan de teksten verwerkt werden in een openluchtconcert. Het hele proces werd vastgelegd door fotograaf Kris Verdonck, en zijn werk wordt nu tentoongesteld in het woon- en zorghuis. Scholen en jongerenorganisaties komen die tentoonstelling bezoeken, dus het is geweldig om te zien hoe zo’n project verschillende kunstvormen, bewoners en de buurt met elkaar verbindt.
Wat vind je belangrijk in je team?
Onze complementariteit. We zijn allemaal heel verschillend, en dat brengt zowel uitdagingen als leermogelijkheden met zich mee.
Hoe zou je Clos Bizet in één zin beschrijven?
Als een huis waar we bezig zijn met de kunst van het leven en de kunst van ouder worden.
Welke ontwikkeling binnen de ouderenzorg maakt je blij?
Sinds 2021 kunnen onder andere creatieve therapeuten, filosofen en artiesten als reactiveringspersoneel in woonzorgcentra werken. Dit zorgt voor meer diversiteit en een frisse wind in de teams.
Noem één regel die je graag zou willen afschaffen.
Alle goedbedoelde maatregelen die de vrijheid, menswaardigheid en levenskwaliteit beperken. We moeten niet altijd risico's vermijden, maar juist nadenken over hoe we dingen wél mogelijk kunnen maken. Bijvoorbeeld: meedoen aan een massa-evenement als de Brussels Pride kan misschien niet heel ‘veilig’ zijn, maar in een tuktuk is dat wel prima!
Wat is je levensmotto?
Ik probeer op een bewuste manier, met open hart, ten volle te leven, dankbaar te zijn voor de kleine dingen en te gaan voor datgene waarin ik echt geloof.
Wat betekent ouder worden voor jou?
Ouder worden is in de spiegel kijken en met mildheid en trots glimlachen naar de persoon die je ziet. Het is die versie van jezelf die anderen kennen, terwijl jij alle verhalen en ervaringen kent die jou hebben gevormd. Ouder worden maakt je ook bewust van de kortheid en waarde van het leven, iets wat ik dagelijks meemaak in mijn werk. Op mijn 57e heb ik helaas al verschillende mensen verloren die me dierbaar zijn. Door in een woon- en zorghuis te werken word je elke dag herinnerd aan hoe snel het allemaal voorbij gaat. Het is niet 'morgen' of 'wanneer we met pensioen zijn' dat het gaat gebeuren. Het leven is NU, hier, vandaag!
Hoe zie je de toekomst?
Ik wil mijn werk blijven verdiepen en genieten van de kleine dingen: een eitje bij het ontbijt, een jazznummer, een wandeling aan zee. En ik droom van een zomer op de Lofoten en een treinreis door Mongolië. En natuurlijk wil ik ook zoveel mogelijk tijd doorbrengen met de mensen die ik graag zie – en dat zijn er heel wat.
Bedankt voor het inspirerende gesprek, Catherine. Met je passie voor kunst, zorg en verbinding maak je elke dag van Clos Bizet een unieke plek!
